Welkom op het historisch middelpunt van Bavel.

In de late middeleeuwen was Bavel al een dorp, of eigenlijk meer een zwerm van gehuchten, waar al eeuwen mensen leefden en werkten. Bavel werd in 1299 al genoemd in een oorkonde en in 1316 werd het een zelfstandige parochie. Zo’n anderhalve eeuw later werd op deze plek een nieuwe kerk gebouwd.

Die kerk verving de kapel, die in de buurt van de Kluisstraat-Dorstseweg stond. Men sprak van een “Grote Torenkerk” en het was dan ook een enorme kerk voor een dorp van slechts een paar honderd inwoners.

De patrones van de kerk werd de Heilige Brigida, een Ierse maagd en abdis die op 1 februari 523 overleed in Kildare. Brigida bleef onlosmakelijk met Bavel verbonden in de naam van straten, verenigingen en andere zaken. In menige Bavelse familie werden generatie op generatie meisjes Brigida genoemd. Haar relikwie wordt nu nog in de kerk bewaard en in de toren hangt nog altijd de Brigidaklok uit 1463. Die klok hing vier eeuwen in de oude kerk op dit kerkhof.

De omgeving van de oude kerk was zoals je je voorstelt van een middeleeuws dorp: Aan de ene kant stond de dorpsschool (nu kledingzaak). Aan de andere kant vond je de pastorie en een herberg.

In en om de oude kerk werden bewoners van Bavel begraven. Welgestelden kochten een graf in de kerk. De meeste mensen werden in de hof eromheen begraven. De begraafplaats was dus echt een kerkhof.

Na de tachtigjarige oorlog gingen de inwoners van Bavel ter kerke in schuurkerken, omdat hun katholieke geloof niet meer openbaar beleden mocht worden. De eerste schuurkerk stond bij kasteel IJpelaar (nu kunstacademie Sint Joost). Later werd een schuurkerk gebouwd in het kerkeind (bij het Heilig Hartbeeld in de Kerkstraat). De oude kerk werd door de staat toegewezen aan de protestanten. Zij waren een heel kleine minderheid in Bavel. Ook in deze periode werden katholieke bewoners op het kerkhof begraven; welgestelden en protestanten nog steeds in de kerk. Zelfs de pastoor werd in de toen protestantse kerk begraven.

Koning Lodewijk Napoleon gaf in 1809 de kerk terug aan de katholieken. De vervallen kerk werd opgeknapt en nog gebruikt tot 1887, toen de nieuwe kerk werd ingezegend. De kerk werd afgebroken in 1888 en van de bruikbare stenen werd de muur aan de Kerkstraat gebouwd. Ook het dodenhuisje werd gebouwd met stenen van de oude kerk. Aan de voorkant daarvan werd met nieuwe stenen de kapel gebouwd.

Het perceel werd in 1889 heringericht tot begraafplaats. Er werden onder andere zes treurbeuken geplant, waarvan er nu nog twee staan. In de jaren ’30 van de vorige eeuw werden enkele zerken uit de oude kerk en zerken van priestergraven tegen de kapel geplaatst.

De grafkelders vooraan op het kerkhof werden voor een deel al aangelegd toen de oude kerk er nog stond. Het zijn particuliere graven van de familie De Bruijn en aangetrouwde Bredase notabelen. Dokter Van Cooth, naar wie in Breda een plein is vernoemd, werd hier ook begraven naast zijn vrouw.

Generatie na generatie werd hier begraven, waarbij vrijgevallen plaatsen werden zoveel mogelijk werden hergebruikt. Rond 1960 was uitbreiding van het kerkhof noodzakelijk. De uniforme kruizen die sinds 1963 gebruikt werden op het nieuwe deel van het kerkhof, zijn kenmerkend voor de periode waarin onderscheid na de dood niet meer werd geaccepteerd. Aan het eind van de jaren ’70 waren ook alle plaatsen in het nieuwe deel bezet.

De parochie verkocht in 1979 het kerkhof voor 1 gulden aan de gemeente, onder voorwaarde dat alle mensen die een graf gereserveerd hadden (bij hun partner) er nog begraven zouden worden. De gemeente had inmiddels openbare begraafplaats De Lichtenberg in gebruik genomen.

Het laatste gereserveerde graf werd in 2011 in gebruik genomen.

In 2015 besloot de gemeente Breda het kerkhof met terugwerkende kracht per 18 juni 2011 te sluiten. Uitgaande van een wettelijke grafrust van 20 jaar zouden dan alle rechten in 2031 verlopen zijn.

In 2021 werd de Stichting Kerkhof Bavel opgericht met als doel het fysiek en historisch behoud van het oude kerkhof. Samen met de gemeente Breda en onze vrijwilligers werden inmiddels al veel zaken gerealiseerd:

• Herstel hoofdpoort
• Dagelijkse openstelling zonsopgang tot zonsondergang
• Vrijhouden hoofdingang via paaltjes
• Grondverlichting bij hoofdpoort
• Verven historische hekwerk
• Voegen en kitten van historische muur
• Restaureren grafzerken tegen het dodenhuisje
• Plaatsing van kaarsenstandaard
• Buitenschilderwerk dodenhuisje
• Inventarisatie waardevol funerair erfgoed door Bureau Funeraire Adviezen
• Uitgebreide inventarisatie naar staat van de graven
• Website met overzicht van alle graven met bidprentjes en familierelaties

Wilt u ons financieel ondersteunen?

Steek een kaarsje op, doe een gift.

Wilt u ons fysiek ondersteunen?

Stuur een mail met uw aanbod naar info@kerkhofbavel.nl